Czym są opakowania ADR? Jak pakować materiały niebezpieczne?

Czym są opakowania ADR?

Opakowania ADR są opakowaniami do przewozu towarów niebezpiecznych. Muszą spełniać określone normy, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa podczas transportu.

Jak pakować materiały niebezpieczne?

Materiały niebezpieczne należy pakować w pakunki dobrej jakości i na tyle solidne, by wytrzymały trudy przewozu (takie jak np. wstrząsy i czynności ładunkowe). Ponadto każda przesyłka musi być wykonana i zamknięta w taki sposób, aby uniemożliwiała wydostanie się niebezpiecznej zawartości na zewnątrz.

Oznacza to, że powinna być odporna na normalne warunki transportowe, czyli wibracje, zmiany temperatury i ciśnienia, a także wilgotność.

Co równie ważne, opakowanie powinno być zamknięte zgodnie z instrukcją jego producenta. Nie może też posiadać żadnych pozostałości materiału na zewnętrznych ścianach (nieważne, czy jest nowe, czy wtórne).

Ostatnią, ale nie mniej ważną kwestią jest odporność materiału opakowania na transportowany towar. Nie może z nim wchodzić w reakcję ani ulegać osłabieniu lub uszkodzeniu wskutek kontaktu z daną substancją niebezpieczną.

Jak pakować niebezpieczne ciecze?

Niebezpieczne należy pakować tak, aby pozostawić wolną przestrzeń w opakowaniu. Zabezpiecza ona przed ubytkiem zawartości lub odkształceniem pakunku w wyniku wzrostu objętości cieczy pod wpływem temperatury.

Drugą kwestią jest odporność opakowania na ciśnienie wewnętrzne, które może pojawić się podczas transportu materiałów niebezpiecznych. Jeśli zaś istnieje ryzyko wzrostu ciśnienia z powodu wydzielanych przez ciecz gazów, paczka powinna być wyposażona w urządzenie odpowietrzające. Jednak tylko w przypadku, gdy gazy nie stwarzają zagrożenia (pożarowego/toksycznego). Pojazdy, którymi są transportowane niebezpieczne ciecze powinny być także wyposażone w odpowiednie węże chemiczne aby bezpiecznie przetransportować materiał.

Jaki jest cel opakowań ADR?

Celem opakowań ADR jest zapewnienie bezpiecznego transportu towarów niebezpiecznych poprzez ustanowienie szczegółowych wymagań dotyczących pakowania i etykietowania.

Jakie są rodzaje opakowań ADR?

Są cztery podstawowe rodzaje opakowań ADR:

• P - opakowania o pojemności do 450 litrów lub 400 kg netto (np. skrzynie, bębny lub kanistry); 
• IBC - duże pojemniki do przewozu luzem (w skrócie DPPL) o pojemności większej niż 450 litrów lub 400 kg netto (lecz maksymalnie 3m3); 
• R - opakowanie metalowe lekkie o pojemności do 40 litrów lub 50 kg netto; 
• LP - opakowanie duże o pojemności większej niż 450 litrów lub 400 kg netto (lecz maksymalnie 3m3).

Poza tym poszczególne opakowania dzielą się również na typy i materiały, z których powstają. Jeśli chodzi o typy opakowań, wyróżniamy:

• Bęben (1), 
• Kanister (3),
• Skrzynia (4), 
• Worek (5), 
• Opakowanie złożone (6), 
• Opakowanie metalowe lekkie (0).

Cyfry w nawiasach służą jako kod do certyfikowania.

Z jakich materiałów powstają opakowania ADR?

Jeśli zaś chodzi o dostępne materiały opakowań ADR, wyróżniamy:

• Stal (A), 
• Aluminium (B), 
• Drewno (C), 
• Sklejka (D), 
• Materiał drewnopochodny (F), 
• Tektura (G), 
• Tworzywo sztuczne (H), 
• Tkanina (L), 
• Papier wielowarstwowy (M), 
• Metal inny niż stal lub aluminium (N), 
• Szkło, porcelana lub kamionka (P).

Litery w nawiasach służą jako kod do certyfikowania.

Jak wybrać opakowanie ADR?

Aby wybrać odpowiednie opakowanie ADR, musisz zwrócić uwagę na materiał, z którego jest zbudowany, jego pojemność, integralność strukturalną oraz oznakowanie certyfikacyjne.

Materiał

Materiał opakowania musi być odporny na substancję niebezpieczną, która jest transportowana. Przede wszystkim nie może wchodzić z nią w groźną reakcję. Ponadto substancja nie powinna wywoływać degradacji materiału opakowania.

Pojemność

Pojemność jest kolejną istotną kwestią, ponieważ umowa ADR reguluje dopuszczalną ilość poszczególnych niebezpiecznych towarów, które mogą znaleźć się w pojedynczym opakowaniu. Co więcej, sama objętość opakowania również jest ograniczona do maksymalnie 3m3.

Integralność strukturalna

Integralność strukturalna jest jednym z wymagań, które muszą zostać spełnione, aby opakowanie było zgodne z przepisami.

Wynika to z faktu, że integralność pakunku minimalizuje ryzyko jego uszkodzenia, co przekłada się także na mniejsze prawdopodobieństwo wycieku lub rozlania zawartości. W efekcie bezpieczeństwo transportowanego towaru jest znacznie wyższe.

Oznakowanie certyfikacyjne

Każde opakowanie do transportu materiałów niebezpiecznych musi być certyfikowane. W Polsce zajmuje się tym COBRO (Centralny Ośrodek Badawczo‑Rozwojowy Opakowań).

Dlatego kiedy wybierasz opakowanie ADR, upewnij się, że posiada ono oznakowanie certyfikacyjne. Jest to także dowód, że dany rodzaj pakunku spełnia wszelkie niezbędne wymagania.

Z czego składa się oznakowanie certyfikacyjne?

Oznakowanie certyfikacyjne składa się z następujących elementów:

• Symbol UN - potwierdza, że opakowanie spełnia wytyczne. Alternatywą jest: ○ Symbol ,,RID/ADR” - stosowany w przypadku opakowań złożonych (szkło, porcelana lub kamionka) oraz opakowań metalowych lekkich, które odpowiadają warunkom uproszczonym. 
• Kod opakowania - określa typ pakunku. Składa się z: 
• cyfry arabskiej, która wskazuje rodzaj opakowania (np. bęben, worek, skrzynia); 
• dużej litery, która odnosi się do materiału konstrukcyjnego (np. sklejka, tworzywo sztuczne, papier wielowarstwowy); 
• cyfry arabskiej, która określa kategorię opakowania wraz z rodzajem (np. z wiekiem zdejmowalnym, ze ścianami pyłoszczelnymi, bez wkładki i wykładziny wewnętrznej). 
• Ponadto w kodzie opakowania mogą występować symbole literowe o dodatkowym znaczeniu, np.: T (opakowanie awaryjne) lub V (opakowanie specjalne). 
• Litera grupy pakowania - wskazuje, do jakich materiałów opakowanie może zostać użyte. są trzy litery: 
• X - opakowanie dla materiałów z I, II oraz III grupy pakowania; 
• Y - opakowanie dla materiałów z II oraz III grupy pakowania; 
• Z - opakowanie dla materiałów z III grupy pakowania. 
• Elementy oznakowania wynikające ze stanu skupienia materiału i rodzaju określonego opakowania, np.: 
• przy materiałach stałych - maksymalna masa brutto w kg dla opakowań lub opakowań wewnętrznych; 
• materiały ciekłe - gęstość względna cieczy. 
• Data produkcji opakowania, która zależy od rodzaju pakunku. Wyróżniamy: 
• w przypadku opakowań - dwie ostatnie cyfry roku produkcji; 
• w przypadku DPPL, dużych opakowań, a także bębnów i kanistrów z tworzywa sztucznego - miesiąc i rok produkcji. 
• Znak państwa autoryzującego naniesienie oznakowania. 
• Nazwa jednostki certyfikującej, upoważnionej przez właściwą władzę.
• Nazwa producenta lub inny znak rozpoznawczy. 
• Oznakowania dodatkowe, np.: 
• obciążenie użyte podczas badania wytrzymałości na spiętrzanie (kg) dla DPPL i dużych opakowań; 
• tara (masa własna opakowania w kg) - dla DPPL metalowych, ze sztywnego tworzywa sztucznego, złożonych, tekturowych i drewnianych; 
• numer seryjny producenta - dla DPPL metalowych.

Przykład kodu certyfikacyjnego COBRO:

Jak opakowania ADR powinny być oznaczone?

Opakowania ADR powinny być oznaczone zgodnie z przepisami umowy ADR. W skład prawidłowego oznakowania wchodzą:

• Oznakowanie dotyczące badań, konstrukcji i dopuszczania opakowań, jak również dużych opakowań, DPPL i naczyń ciśnieniowych. 
• Numery UN dotyczące towarów niebezpiecznych zawartych w opakowaniu (poprzedzone literami ,,UN”). 
• Nalepki ostrzegawcze obrazujące potencjalne zagrożenie. Nalepki powinny być umieszczone na tej samej stronie opakowania, w pobliżu innych nalepek, o ile wymagane jest naniesienie więcej niż jednej nalepki. Dodatkowo: 
• W przypadku towarów niebezpiecznych klasy 1 (Materiały i przedmioty wybuchowe), klasy 2 (Gazy) oraz klasy 7 (Materiały promieniotwórcze) powinny zostać umieszczone w pobliżu prawidłowej nazwy przewozowej towaru niebezpiecznego. 
• Nalepka musi być widoczna, więc należy zadbać, aby nie była zakryta innym oznakowaniem. Dopuszcza się umieszczanie nalepki ostrzegawczej na dobrze zamocowanej przywieszce bądź w inny odpowiedni sposób w sytuacji, gdy małe wymiary pakunku lub jego nieregularny kształt nie pozwalają na właściwe umieszczenie nalepki. 
• Prawidłowa nazwa przewozowa towaru niebezpiecznego - Wymaganie dotyczy towarów niebezpiecznych klasy 1 (Materiały i przedmioty wybuchowe), klasy 2 (Gazy) oraz klasy 7 (Materiały promieniotwórcze). Dodatkowo: 
• Jeżeli przewóz realizowany jest na terytorium Polski, wystarczające jest podanie prawidłowej nazwy przewozowej tylko w języku polskim. 
• W przypadku przewozu międzynarodowego potrzebna jest też prawidłowa nazwa przewozowa w jednym z następujących języków: angielski, niemiecki lub francuski. 
• Strzałki kierunkowe - Obowiązują przy opakowaniach kombinowanych zawierających materiał ciekły, opakowaniach pojedynczych zaopatrzonych w urządzenia odpowietrzające oraz naczyniach kriogenicznych przeznaczonych do przewozu gazu skroplonego schłodzonego. Dodatkowo: 
• Oznakowanie powinno zostać umieszczone na dwóch przeciwległych bokach opakowania. Strzałki wskazują sposób, w jaki należy załadować sztukę przesyłki do pojazdu. 
• Znak dla materiałów zagrażających środowisku, jeśli właśnie one są przewożone.

Czy opakowania ADR mogą być używane ponownie?

Opakowania ADR mogą być używane ponownie, ale muszą spełniać takie same wymagania, jak gdyby były nowe. Chodzi przede wszystkim o odpowiednią wytrzymałość, aby poradziły sobie z warunkami napotkanymi podczas transportu, takimi jak załadunek i wstrząsy.

Ponadto opakowanie powinno zostać sprawdzone przed każdym ponownym użyciem. Nie może też zawierać pozostałości po niekompatybilnych materiałach niebezpiecznych, a jego integralność strukturalna musi pozostać nienaruszona.

Oznacza to, że nie możesz użyć pudełka z płyty pilśniowej z rozdarciem lub beczki z głębokim wyżłobieniem na powierzchni. Metalowe i plastikowe beczki i pojemniki muszą również spełniać minimalne wymagania dotyczące grubości ścianek, a w większości przypadków także zaliczyć test szczelności.

Kto jest odpowiedzialny za zapewnienie zgodności z ADR?

Za zapewnienie zgodności z ADR odpowiadają wszyscy uczestnicy przewozu: nadawca, przewoźnik, odbiorca, a także rozładowca.

Jak często należy kontrolować opakowania ADR?

Częstotliwość kontroli opakowań ADR zależy od rodzaju opakowania i przepisów, które mają do niego zastosowanie. Niektóre rodzaje opakowań wymagają okresowych kontroli co dwa lata, podczas gdy inne mogą wymagać testów po upływie określonego czasu od daty produkcji. Ważne jest, aby zapoznać się z odpowiednimi przepisami i wytycznymi w celu określenia konkretnych wymagań dla danego rodzaju opakowania.

Podsumowanie

Dobór odpowiedniego opakowania ADR do transportowanego materiału niebezpiecznego jest konieczny, aby zapewnić zgodność z przepisami i odpowiedni poziom ochrony podczas przewozu. Dlatego znajomość wymagań dotyczących przesyłki jest tak istotna.

Odpowiedni pakunek cechuje się na tyle dobrą jakością, że nie straszne mu trudy transportu. Ponadto jest odporny na przewożoną substancję i nie reaguje z nią w sposób niebezpieczny.

Bardzo ważne są także odpowiednie oznaczenia ADR. Opakowanie przede wszystkim powinno posiadać odpowiedni certyfikat. Ponadto nadawca musi oznaczyć je niezbędnymi nalepkami, które będą adekwatne do przewożonego towaru.