Czym są oznaczenia ADR? - Oznaczenia materiałów niebezpiecznych

Czym są oznaczenia ADR?

Oznaczenia ADR to tablice, nalepki i napisy ostrzegawcze, które informują o przewożonych towarach niebezpiecznych. Oznaczenia ADR zapewniają lepszą ochronę zarówno kierowcy, jak i innych użytkowników dróg, a także służb ratowniczych w razie wypadku.

Czym jest tablica ADR?

Tablica ADR to pomarańczowa odblaskowa tablica informacyjna z czarną obwódką. Umieszcza się ją na pojazdach przewożących materiały niebezpieczne. Obowiązuje w transporcie drogowym we wszystkich krajach objętych umową ADR (czyli praktycznie w całej Europie, nie licząc Wielkiej Brytanii).

Tablica ADR występuje w dwóch wersjach:

• Z numerami rozpoznawczymi przewożonej substancji (stosowana przy przewozach cysternami lub luzem); 
• Bez numerów (stosowana przy przewozach w sztukach przesyłki).

Czym są numery HIN?

Numery HIN to numery rozpoznawcze niebezpieczeństwa. Składają się z dwóch lub trzech cyfr, które znajdziesz w górnej części (liczniku) tablicy ADR.

Pierwsza cyfra określa, z jakim rodzajem niebezpiecznego materiału masz do czynienia. Wyróżniamy tutaj:

• Gaz (2), 
• Materiał ciekły zapalny (3), 
• Materiał stały zapalny (4), 
• Materiał utleniający, podtrzymujący ogień lub nadtlenek organiczny (5),
• Materiał trujący (6), 
• Materiał żrący (8).

Jeśli zaś chodzi o drugą i trzecią cyfrę, precyzują one rodzaj niebezpieczeństwa, stopień zagrożenia oraz jego dodatkowe cechy. Wyróżniamy tutaj:

• Brak dodatkowe zagrożenia (0), 
• Wybuchowość (1),
• Zdolność wytwarzania gazu (2), 
• Łatwopalność (3), 
• Właściwości utleniające (5), 
• Toksyczność (6), 
• Promieniotwórczość (7), 
• Działanie żrące (8), 
• Niebezpieczeństwo gwałtownej reakcji w wyniku samoczynnego rozpadu lub polimeryzacji (9).

Jeśli cyfra się powtarza (czyli pierwsza i druga cyfra są jednakowe) oznacza to nasilenie niebezpieczeństwa głównego.

Ponadto w numerze HIN czasem pojawia się także znak “X”. Jeśli zobaczysz go na początku, wiedz, że dany materiał pod żadnym pozorem nie może mieć kontaktu z wodą.

Czym są numery UN?

Numery UN są numerami rozpoznawczymi materiału i odnoszą się do konkretnej substancji. Każdy z nich składa się z czterech cyfr i znajdziesz go w dolnej części (mianowniku) tablicy ADR.

Np. kod UN 1090 świadczy o tym, że w pojeździe znajduje się aceton.

Jakie są wymagania do oznaczeń ADR?

Wymagania do oznaczeń ADR są następujące:

• Nalepki ADR - Rozmiar co najmniej 10 cm x 10 cm dla opakowań ADR lub 25 cm x 25 cm dla pojazdów; 
• Tablice ADR - Rozmiar 40 cm x 30 cm i wysokość napisów co najmniej 10 cm; 
• Numer UN towaru niebezpiecznego na opakowaniu - Wielkość liter, cyfr i symboli co najmniej 12 mm. W przypadku opakowań do 30 kg co najmniej 6 mm (małe pakunki do 5 kg mogą mieć odpowiednio zmniejszone napisy).

Jakie są oznaczenia ADR dla konkretnych klas?

Oznaczenia ADR dla konkretnych klas materiałów niebezpiecznych są reprezentowane przez nalepki ADR, które odnoszą się do poszczególnych rodzajów zagrożenia.

Oznaczenie materiałów niebezpiecznych - Klasa 1

Klasa 1 posiada cztery odrębne nalepki reprezentujące niebezpieczeństwo.

Pierwsza (z numerem 1) odnosi się do podklas 1.1, 1.2 oraz 1.3, czyli materiałów stwarzających zagrożenie (odpowiednio) wybuchem masowym, rozrzutem oraz pożarem lub umiarkowanym wybuchem/rozrzutem.

Kolejna nalepka (z numerem G1) odnosi się do podklasy 1.4, czyli materiałów stwarzających małe zagrożenie wybuchem po zapaleniu lub zainicjowaniu.

Następna nalepka (z numerem D1) odnosi się do podklasy 1.5, czyli materiałów bardzo niewrażliwych, ale stwarzających zagrożenie wybuchem masowym.

Ostatnia nalepka (z numerem N1) odnosi się do klasy 1.6, czyli materiałów skrajnie niewrażliwych, ale nie stwarzających zagrożenia wybuchem masowym.

Oznaczenie materiałów niebezpiecznych - Klasa 2

Klasa 2 posiada trzy odrębne nalepki, po jednej dla każdej podklasy/.

Nalepka czerwona (z numerem 2) odnosi się do gazów łatwopalnych,

Nalepka zielona (z numerem 2) reprezentuje gazy niepalne i nietoksyczne,

Nalepka biała (z numerem 2) symbolizuje gazy toksyczne.

Oznaczenie materiałów niebezpiecznych - Klasa 3

Klasę 3 reprezentuje jedna nalepka (z numerem 3), która obejmuje wszystkie palne ciecze.

Oznaczenie materiałów niebezpiecznych - Klasa 4

Dla klasy 4 umowa ADR przewiduje trzy odrębne nalepki, po jednej dla każdej podklasy.

Nalepka w biało-czerwone paski (z numerem 4) oznacza łatwopalne materiały stałe.

Nalepka biało-czerwona (z numerem 4) reprezentuje materiały stałe zdolne do samozapłonu.

Nalepka niebieska (z numerem 4) odnosi się do materiałów stałych, które wytwarzają łatwopalne gazy w kontakcie z wodą.

Oznaczenie materiałów niebezpiecznych - Klasa 5

Dla klasy 5 powstały dwie nalepki, które odpowiadają dwóm podklasom.

Nalepka żółta (z numerem 5.1) odnosi się do substancji utleniających, które nie są nadtlenkami organicznymi.

Nalepka czerwono-żółta (z numerem 5.2) reprezentuje nadtlenki organiczne.

Oznaczenie materiałów niebezpiecznych - Klasa 6

W przypadku klasy 6 również mamy do czynienia z dwiema nalepkami, po jednej dla obu podklas.

Nalepka biała z czaszką (i numerem 6) reprezentuje materiały trujące.

Nalepka biała z symbolem zakaźnym (i numerem 6) odnosi się do materiałów zakaźnych.

Oznaczenie materiałów niebezpiecznych - Klasa 7

Jeśli chodzi o klasę 7, występuje tutaj tylko jedna nalepka żółto-biała (z numerem 7), która odnosi się do materiałów radioaktywnych.

Oznaczenie materiałów niebezpiecznych - Klasa 8

Klasa 8 także posiada jedną nalepkę w kolorze biało-czarnym (z numerem 8), która reprezentuje materiały żrące.

Oznaczenie materiałów niebezpiecznych - Klasa 9

Klasa 9, ostatnia, również dysponuje jednym rodzajem nalepki w kolorze białym z czarnymi paskami (i numerem 9), która symbolizuje inne materiały niebezpieczne.

Czym jest diament niebezpieczeństwa?

Diament niebezpieczeństwa to symbol, który wskazuje poziom ryzyka, jaki dana substancja może stanowić dla zdrowia i środowiska. Znajdziesz go na większości przesyłek ze Stanów Zjednoczonych, ponieważ odnosi się do tamtejszego systemu NFPA, umożliwiającego szybkie rozpoznawanie zagrożenia.

Diament składa się z czterech sektorów.

Pierwszy sektor jest biały i odnosi się do szczególnych rodzajów zagrożenia. Istnieje tutaj kilka możliwości:

• Pole puste w środku - Brak dodatkowych zagrożeń; 
• Przekreślone “W” - Substancja reaguje z wodą w niebezpieczny sposób; 
• Symbol promieniowania - Substancja promieniotwórcza; 
• OX/OXY - Utleniacz; 
• SA - Prosty gaz duszący; 
• Zdarzają się również inne symbole (niezwiązane z systemem NPFA).

Drugi sektor jest żółty i odnosi się do potencjału eksplozji (czyli niestabilności) materiału. Stopień zagrożenia określają cyfry:

• 0 - Brak niebezpieczeństwa w normalnych warunkach; 
• 1 - Materiał stabilny w normalnych warunkach, lecz niebezpieczny po podgrzaniu lub pod wysokim ciśnieniem; 
• 2 - Materiał ulega niebezpiecznym reakcjom chemicznym po podgrzaniu lub w wyższym ciśnieniu. Ponadto reaguje z wodą; 
• 3 - Materiał zdolny do detonacji w wyniku silnego bodźca (np. uderzenia). Ponadto reaguje wybuchowo w kontakcie z wodą; 
• 4 - Materiał niestabilny, zdolny do eksplozji nawet w normalnych warunkach.

Trzeci sektor ma kolor czerwony i odnosi się do palności przewożonej substancji. Tutaj również poziom niebezpieczeństwa określają cyfry:

• 0 - Materiał niepalny; 
• 1 - Materiał wymaga silnego ogrzania, aby się zapalić (temp. zapłonu powyżej 93°C); 
• 2 - Materiał średniozapalny (temp. zapłonu wynosi od 38°C do 93°C); 
• 3 - Materiał łatwopalny, zdolny do zapłonu w normalnych warunkach (temp. od 27°C do 38°C); 
• 4 - Materiał ekstremalnie łatwopalny w każdej temperaturze.

Czwarty sektor ma kolor niebieski i odnosi się do zagrożenia, które substancja stanowi dla zdrowia ludzkiego. Poziom niebezpieczeństwa określają cyfry:

• 0 - Brak zagrożenia dla zdrowia; 
• 1 - Materiał może powodować tymczasową szkodę zdrowotną; 
• 2 - Materiał niebezpieczny, powodujący uszkodzenie zdrowia z ryzykiem powikłań; 
• 3 - Materiał bardzo niebezpieczny i trujący; 
• 4 - Materiał ekstremalnie niebezpieczny, nawet krótki kontakt stanowi ryzyko śmierci lub poważnego zatrucia.

Czym jest Hazchem Code?

Hazchem Code to system tabliczek ostrzegawczych stosowany w Australii, Hong Kongu, Malezji, Nowej Zelandii, Indiach i Wielkiej Brytanii w pojazdach transportujących substancje niebezpieczne, a także w obiektach magazynowych dla materiałów niebezpiecznych. Do transportu materiałów niebezpiecznych zarówno przy pojazdach jak i magazynach wymagane są węże chemiczne, które również spełniają wymagane normy.

Hazchem Code składa się z pięciu części, które zawierają informację niezbędne do podjęcia akcji ratowniczo-gaśniczej. Są to:

• Kod Hazchem, 
• Numer UN (ten sam, co w tablicy ADR), 
• Numer producenta lub dystrybutora, pod którym można uzyskać pełne informacje na temat substancji, 
• Graficzny symbol rodzaju materiału niebezpiecznego, 
• Znak firmowy producenta.

Jeśli chodzi o kod Hazchem, składa się on z cyfry i jednej lub dwóch liter. Cyfra odnosi się do rodzaju medium gaszącego, które może być zastosowane. Wyróżniamy tutaj:

• Prąd wodny zwarty (1), 
• Prąd wodny rozproszony (2), 
• Piana (3), 
• Proszek (4).

Natomiast pierwsza litera (umieszczona na drugiej pozycji) wskazuje rodzaj wymaganego sprzętu ochrony osobistej wraz z informacją o możliwości gwałtownej reakcji chemikaliów oraz o tym, czy substancja powinna być obwałowana, czy rozcieńczona.

Każdy kod Hazchem zawiera co najmniej jedną z liter: P, R, S, T, W, X, Y lub Z.

Dodatkowe wyjaśnienie w tabeli:

• V - Substancja może gwałtownie reagować lub wybuchnąć. 
• Ochrona pełna - Pełne ubranie chemiczne + aparat ODO (niezależny od powietrza obiegowego). 
• Ochrona dróg oddechowych (ODO) - Aparat ODO + rękawice ochronne.
• Rozcieńczyć - Substancja może (po znacznym rozcieńczeniu) zostać wprowadzona do kanalizacji. 
• Obwałować - Należy uniemożliwić wniknięcie substancji do kanalizacji lub wód gruntowych.

Finalnie, ostatnia litera kodu Hazchem to "E". Jeśli jest obecna, oznacza konieczność ewakuacji ludzi z sąsiedztwa zdarzenia. Niektóre organizacje zalecają, aby ewakuować obszar w promieniu co najmniej 300 metrów.

Podsumowanie

Wiesz już, czym są oznaczenia ADR, a także jak je czytać. Ponadto poznałeś inne rodzaje oznaczeń materiałów niebezpiecznych, które znajdują zastosowanie w krajach nieobjętych umową.

Pamiętaj, że opatrzenie pojazdu i opakowań odpowiednimi tablicami oraz naklejkami jest regulowane prawnie, gdy przewozisz groźne substancje. Każdy, kto nie stosuje się do przepisów, naraża się na surowe kary pieniężne.

Dlatego dobrze jest wiedzieć, jak powinny być oznakowane towary niebezpieczne.