Zawory kulowe

Jak jest zbudowany zawór kulowy?

W podstawowej wersji zawór kulowy jest zbudowany z trzech elementów:

• korpusu wyłożonego uszczelnieniem; 
• kuli z otworem przelotowym, która pełni rolę zawieradła; 
• trzpienia z osobnym uszczelnieniem, służącego do regulacji przepływu.

Z racji takiej, a nie innej budowy zawory kulowe pełnią rolę zaworów zamykających i nie nadają się do regulacji przepływu. Wyjątek stanowią egzemplarze, które posiadają napęd pneumatyczny, hydrauliczny lub elektryczny z kontrolą stopnia otwarcia.

Z jakich materiałów produkowane są zawory kulowe?

Zawory kulowe produkowane są przede wszystkim z czterech rodzajów metali:

• mosiądzu, 
• stali nierdzewnej, 
• stali ocynkowanej, 
• aluminium (w szczególnych przypadkach).

Poza tym istnieją również egzemplarze z tworzywa sztucznego, ale zwykle są one przeznaczone do konkretnego zastosowania (np. zawór kulowy do mausera).

Osobną kwestię stanowi rodzaj uszczelnienia. Wewnątrz korpusu najczęściej znajdziesz PTFE (teflon) lub RTFE (teflon wzmocniony wypełniaczem). Natomiast trzpień zaworu zwykle posiada uszczelnienie z gumy NBR, vitonu lub PTFE.

Jak zapewne się domyślasz, materiał produkcji bezpośrednio przekłada się na właściwości, a zatem również przypadki użycia produktu. Chodzi tutaj przede wszystkim o branże z rygorystycznymi przepisami, takie jak chemiczna lub spożywcza.

W jakich rodzajach występują zawory kulowe?

Poza podziałem ze względu na materiał wykonania, zawory kulowe rozróżniamy również pod kątem budowy. Ich najpopularniejsze wersje to:

• zawór kulowy ze śrubunkiem — podstawowy rodzaj zaworu o liniowej budowie z dwoma gwintowanymi zakończeniami; 
• zawór kulowy kątowy — od tradycyjnej wersji odróżnia się tym, że zmienia bieg instalacji o określony kąt; 
• zawór kulowy z filtrem — jak sama nazwa wskazuje, posiada dodatkowo filtr, który zatrzymuje zanieczyszczenia mechaniczne o określonej ziarnistości;
• zawór kulowy trójdrożny — tworzy rozgałęzienie umożliwiające transport medium 2 nowymi drogami; 
• zawór kulowy ze spustem (inaczej: zawór kulowy z odpowietrznikiem) — dzięki obecności spustu umożliwia łatwe i szybkie usunięcie powietrza z instalacji; 
• zawór kulowy z siłownikiem — wersja zaworu, który zamiast mechanizmu ręcznego posiada siłownik (lub miejsce do instalacji siłownika); 
• zawór kulowy kołnierzowy — cechuje się tym, że zamiast tradycyjnych zakończeń gwintowych posiada kołnierze; 
• zawór kulowy z kranikiem (króćcem) — specjalne zawory kulowe do wody (i innych mediów), które posiadają końcówkę do montażu węża.

Poza powyższym podziałem na rynku znajdziesz również zawory kulowe, które różnią się od siebie rodzajem mechanizmu ręcznego. Co prawda jest to mniej istotna kwestia, ale warto zwrócić na nią uwagę.

Pod tym względem wyróżniamy:

• zawór kulowy motylkowy — zamiast rączki posiada mechanizm motylkowy; 
• zawór kulowy z rączką — najpopularniejszy rodzaj zaworu zamykany za pomocą rączki.

Jak wybrać odpowiedni zawór kulowy?

Przy wyborze zaworu kulowego zwracaj uwagę kilka istotnych kwestii. Chodzi o:

• materiał produkcji i uszczelnienie — w dużej mierze od nich zależy przeznaczenie produktu (np. mosiężny zawór kulowy do wody może nie nadawać się do transportu chemikaliów); 
• dopuszczalną temperaturę pracy — większość zaworów umożliwia pracę w temp. do ok. 100 stopni Celsjusza, ale są również takie, które wytrzymają 200 stopni Celsjusza;
• maksymalne ciśnienie robocze — ten parametr zależy od kilku czynników (przede wszystkim rodzaju i wielkości zaworu oraz temperatury pracy). W zależności od produktu maksymalne ciśnienie robocze wynosi od kilkunastu do nawet kilkuset bar; 
• rodzaj gwintu — dobierz odpowiedni do instalacji (większość zaworów posiada gwinty BSP, ale zdarzają się wyjątki); 
• rozmiar gwintu — również dobierz odpowiedni do instalacji. Na rynku znajdziesz zarówno mały zawór kulowy 1/2 cala, jak i o wiele większe wersje (np. zawór kulowy 4 cale).

Ile kosztują zawory kulowe?

Jeśli chodzi o zawory kulowe, cennik zależy od wielu czynników. Na finalny koszt produktu składa się m.in. materiał wykonania, rodzaj budowy, a także rozmiar. Dlatego cena najczęściej jest podyktowana potrzebami indywidualnego klienta.