Magazynowanie materiałów niebezpiecznych - przepisy, regulacje, dobre praktyki

Jak powinny być magazynowane materiały niebezpieczne?

Zgodnie z przepisami prawa materiały niebezpieczne powinny być magazynowane w  budynkach jednokondygnacyjnych, wykonanych z materiałów niepalnych o wymaganej klasie odporności ogniowej. Istotną rolę odgrywa też zabezpieczenie w postaci ujść wydmuchowych skierowanych na zewnątrz budynku.

Ponadto magazyn powinien zostać wyposażony w system wykrywania i alarmowania o ewentualnym zagrożeniu (np. ulatnianiu się toksycznych substancji). Ważne są także środki ochrony indywidualnej i zbiorowej, do których stosowania zobowiązani są pracownicy. Chodzi tutaj m.in. o:

• Apteczki, 
• Gaśnice, 
• Substancje neutralizujące (np. sorbenty pozwalające szybko unieszkodliwić niekontrolowane wycieki).

Podłogę powinna cechować odpowiednia wytrzymałość na obciążenia, trwałość na zużycie oraz łatwa konserwacja. Z pewnością przydadzą się też studzienki ściekowe do odprowadzenia wody i środków do mycia magazynów lub likwidacji zanieczyszczeń.

Jeżeli w konstrukcji przewidziano okna, także powinny być wykonane z materiału niepalnego lub trudnopalnego. Należy również uwzględnić możliwość otwarcia okien w celu zapewnienia odpowiedniej wentylacji pomieszczeń.

Warto zwrócić przy tym uwagę na dodatkową ochronę przed ryzykiem nagrzewania promieniami słonecznymi materiałów niebezpiecznych.

A skoro już przy temperaturze jesteśmy, niektóre substancje wymagają chłodu. Dlatego w niektórych budynkach stosuje się chillery przemysłowe.

Co równie ważne, pomieszczenie magazynowe powinno być odpowiednio oznakowane i zabezpieczone przed dostępem osób trzecich. Oprócz tego wszystkie składowane substancje i mieszaniny powinny zostać oznakowane symbolami ostrzegawczymi oraz etykietami zawierającymi informacje o wymogach składowania oraz wzajemnym oddziaływaniu z innymi substancjami.

Jakie są regulacje magazynowania materiałów niebezpiecznych?

Regulacje magazynowania materiałów niebezpiecznych nie są ujednolicone na terenie Europy, dlatego podstawę prawną stanowią tutaj przepisy krajowe.

W Polsce są to przede wszystkim:

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r., W sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska. 
• Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. - O substancjach chemicznych i ich mieszaninach.
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r., W sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. 
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 sierpnia 2015 r. w sprawie sposobu oznakowania miejsc, rurociągów oraz pojemników i zbiorników służących do przechowywania lub zawierających substancje stwarzające zagrożenie lub mieszaniny stwarzające zagrożenie.

Zobowiązują one pracodawcę bądź też kierownika magazynu do znajomości przepisów BHP, ochrony przeciwpożarowej oraz odpowiedniego postępowania z materiałami niebezpiecznymi. Czynią go także odpowiedzialnym za organizację szkoleń dla pracowników oraz zobowiązują do wyposażenia magazynu w środki ochrony przeciwpożarowej, dbania o odpowiednie oznakowanie materiałów, przeprowadzania regularnych kontroli czy nadzoru podczas prac remontowych.

Pracownicy natomiast są zobowiązani do natychmiastowego zgłaszania i usuwania usterek w magazynie oraz zgodnego z przeznaczeniem użytkowania środków ochrony indywidualnej oraz zbiorowej.

Jakie są dobre praktyki do magazynowania materiałów niebezpiecznych?

Dobre praktyki do magazynowania materiałów niebezpiecznych są następujące:

1. Używaj odpowiednich pojemników; 
2. Wyraźnie oznaczaj pojemniki; 
3. Kompatybilne materiały przechowuj razem; 
4. Magazynuj towar w odpowiednim miejscu; 
5. Zadbaj o bezpieczeństwo; 
6. Przechowuj z dala od żywności i napojów; 
7. Ciężkie przedmioty magazynuj na dole;
8. Przechowuj pojemniki w pozycji pionowej; 
9. Przeszkol pracowników.

1. Używaj odpowiednich pojemników

Zbiorniki, naczynia i inne opakowania służące do przechowywania materiałów niebezpiecznych powinny być:

• Wykonane z materiału niewchodzącego w reakcje chemiczne z przechowywaną substancją i nieulegającego uszkodzeniu w wyniku jej działania; 
• Wytrzymałe i odporne na uszkodzenia z zewnątrz; 
• Szczelne i zabezpieczone przed wydostawaniem się z nich niebezpiecznej zawartości lub dostaniem się do wnętrza innych substancji. Ponadto w przypadku przechowywania cieczy pojemniki powinny być:
• Wypełnione z zachowaniem wolnej przestrzeni odpowiednio do możliwości termicznego rozszerzania się cieczy w warunkach przechowywania, transportu i stosowania;
• Zabezpieczone przed rozlewaniem i rozprzestrzenianiem się zawartości w razie uszkodzenia; 
• Kompatybilne z urządzeniem do bezpiecznego pomiaru ilości cieczy zawartej w zbiorniku.

2. Wyraźnie oznaczaj pojemniki

Zbiorniki, naczynia i inne opakowania ADR służące do przechowywania materiałów niebezpiecznych powinny być oznakowane za pomocą:

• Nazwy substancji chemicznej, 
• Klasyfikacji zagrożenia, 
• Wszelkich dodatkowych ostrzeżeń, które są niezbędne.

Ponadto miejsca składowania materiałów niebezpiecznych powinny być oznaczone odpowiednimi piktogramami wedle systemu GHS (Globally Harmonized System), który został opracowany jako standaryzacja klasyfikacji i oznakowania produktów chemicznych stosowanych na całym świecie.

3. Kompatybilne materiały przechowuj razem

Materiały niebezpieczne powinny być przechowywane razem na zasadzie kompatybilności. Nie należy składować w jednym miejscu substancji, które stwarzają dodatkowe zagrożenie z powodu wzajemnego oddziaływania.

W celu ustalenia przynależności materiałów do odpowiednich grup składowania możesz posłużyć się podziałem stosowanym w transporcie materiałów niebezpiecznych.

Ten punkt wraz z dwoma poprzednimi pomogą ci w stworzeniu wydajnego systemu przechowywania.

4. Przechowuj towar w odpowiednim miejscu

Materiały niebezpieczne przechowuj w wyznaczonym miejscu, z dala od źródeł ciepła, iskier i płomieni. Obszar ten powinien być również łatwo dostępny dla upoważnionego personelu.

Ponadto właściwy sposób składowania materiałów niebezpiecznych cechuje się:

• Temperaturą, wilgotnością i ochroną przed nasłonecznieniem stosownie do rodzaju materiałów niebezpiecznych i ich właściwości;
• Przestrzeganiem ograniczeń dotyczących wspólnego składowania i stosowania;
• Ograniczeniem ilości jednocześnie składowanych materiałów do dopuszczalnych dla danego materiału i pomieszczenia;
• Respektowaniem zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu składowania poszczególnych materiałów;
• Zachowaniem dodatkowych wymagań specyficznych dla składowania materiałów i ich stosowania; ● Rozmieszczeniem materiałów w sposób umożliwiający prowadzenie kontroli.

5. Zadbaj o bezpieczeństwo

Materiały niebezpieczne powinny być przechowywane w zabezpieczonym miejscu zamkniętym lub w inny sposób niedostępnym dla nieupoważnionego personelu.

6. Przechowuj z dala od żywności i napojów

Materiały niebezpieczne składuj z dala od żywności i napojów, aby zapobiec ich zanieczyszczeniu. Spożywanie posiłków w miejscu ich składowania również powinno być zabronione.

7. Ciężkie przedmioty magazynuj na dole

Jeśli układasz pojemniki w stosy lub na regałach, najcięższe przedmioty umieść na samym dole. W ten sposób zapobiegniesz ich upadkowi i uszkodzeniu.

8. Przechowuj pojemniki w pozycji pionowej

Pojemniki z materiałami niebezpiecznymi składuj w pozycji pionowej (lub zgodnej z zaleceniami na opakowaniu), aby zapobiec wyciekom lub rozlaniu.

9. Przeszkol pracowników

Wszyscy pracownicy pracujący z materiałami niebezpiecznymi powinni przejść odpowiednie szkolenie w zakresie procedur przechowywania, w tym reagowania w sytuacjach awaryjnych i kontroli wycieków.

Pracownikiem magazynu chemicznego może być osoba, która:

• Posiada wykształcenie co najmniej zawodowe lub ogólne i została zapoznana z materiałami znajdującymi się w pomieszczeniach magazynowych oraz sposobami ich składowania; 
• Zapoznała się z rodzajami substancji i mieszanin chemicznych składowanymi w magazynie i zasadami postępowania z tymi środkami oraz sposobami udzielania pierwszej pomocy w przypadku zatrucia, oparzeń, skaleczeń itp.; 
• Odbyła szkolenie wstępne w zakresie BHP, w ramach którego zapoznała się z oceną ryzyka zawodowego na określonym stanowisku i postępowaniem w sytuacjach awaryjnych; 
• Posiada aktualne orzeczenie lekarskie z brakiem przeciwwskazań do wykonywania ww. pracy; 
• Została wyposażona w odzież roboczą i sprzęt ochrony dobrany do poziomu zagrożeń.

Pracodawca powinien mieć wszystkie te kwestie odnotowane w aktach osobowych.

Co grozi przy niewłaściwym magazynowaniu materiałów niebezpiecznych?

Niewłaściwe magazynowanie materiałów niebezpiecznych może prowadzić do zagrożenia zdrowia, pożarów a nawet eksplozji. Najpopularniejsze konsekwencje niewłaściwego magazynowania materiałów niebezpiecznych to:

• Zagrożenie dla zdrowia - Jeśli materiały niebezpieczne nie są prawidłowo przechowywane, stanowią poważne zagrożenie dla ludzkiego zdrowia. Nadmierna ekspozycja na niebezpieczną substancję może skutkować zarówno drobnymi niedogodnościami, takimi jak bóle głowy i wysypki skórne, jak i znacznie poważniejszymi problemami zdrowotnymi.
• Pożary i eksplozje - Niewłaściwe praktyki magazynowania zwiększają ryzyko związane z niektórymi substancjami chemicznymi, szczególnie tymi łatwopalnymi, żrącymi lub reaktywnymi. 
• Skażenie środowiska - Niewłaściwe przechowywanie materiałów niebezpiecznych może prowadzić do wycieków i rozlewów, co zanieczyszcza glebę, wodę i powietrze. Może to mieć długotrwały wpływ na środowisko i dziką przyrodę oraz szkodzić zdrowiu ludzkiemu. 
• Naruszenie przepisów - Jeśli materiały niebezpieczne nie są przechowywane zgodnie z przepisami ustanowionymi przez organy zarządzające, firmy mogą być narażone na grzywny, kary prawne i inne konsekwencje. 
• Bariery dla służb ratowniczych - Niewłaściwe przechowywanie materiałów niebezpiecznych może utrudnić służbom dostęp do wycieków lub innych wypadków i ich opanowanie, co utrudnia ratownikom pracę i naraża ich na ryzyko.

Podsumowanie

Wiesz już, jak powinny być magazynowane materiały niebezpieczne i jakie dobre praktyki stosować, aby zapewnić odpowiednią ochronę ludziom oraz środowisku. Nie tylko wpłynie to pozytywnie na warunki pracy w pomieszczeniach magazynowych, ale również uchroni firmę przed niepotrzebnymi karami.